İstanbul Rahmi M. Koç Sanayi Müzesi

İstanbul’un tarihi güzellikleri ile iç içe, Haliç kıyısında eşsiz bir manzaraya sahip olan İstanbul Rahmi M. Koç Müzesi, kültürü ve eğlenceyi bir arada sunabilen tek adres olma özelliğini 1994 yılından bu yana koruyor. “Denizaltı” gezisinden, “Nostaljik Tren” turuna, uçaklardan klasik otomobillere kadar tarihin tüm detayları arasında gezintiye çıkma fırsatı ve çok daha fazlası İstanbul Rahmi M. Koç Müzesi’nde ziyaretçileri bekliyor. Sanayi, iletişim ve ulaşım tarihindeki gelişmeleri yansıtan ülkemizin ilk ve tek sanayi müzesi olan Rahmi M. Koç Müzesi 14 binin üzerinde objeden oluşan koleksiyonu, çocuklara yönelik eğitimleri ve atölyeleri ile uzun ve dopdolu bir gün geçirmek isteyenlere sesleniyor.

Müzenin zengin koleksiyonunun büyük çoğunluğunu Rahmi M. Koç’un özel koleksiyonundan objeler oluşturuyor. Koleksiyonunu her geçen yıl genişleten Rahmi M. Koç Müzesi çeşitli bağışlar, süreli olarak verilen eserler ve özellikle otomobiller, trenler, uçaklar, gerçek bir 2. Dünya Savaşı denizaltısı ve İstanbul’un adeta simgelerinden birisi olan tarihi Fenerbahçe Vapuru gibi büyük objeler ile ziyaretçilerine her gelişlerinde yeni ve farklı keşifler yapma fırsatı sunuyor.

Rahmi M. Koç Müzesi farklı alanlara ilgi duyan, 7’den 70’e her yaş grubundan misafirlere hitap ediyor. Müze, 1898 model Malden Buharlı Otomobil’den 1963 model ilk Anadol’a; buharlı gemi makinesi modellerinden 1384’te yapılan gök küresine; transit teleskoptan Edison telgrafının patentlenmiş orijinal modeline kadar farklı dönemlerden farklı objelerle endüstri tarihine ayna tutuyor.

Müze bölümleri ve koleksiyon içerikleri şu şekilde yer alıyor.

· Atatürk Bölümü

· Karayolu Ulaşımı

· Demiryolu Ulaşımı

· Denizcilik

· Havacılık

· Nostaljik Dükkânlar

· İletişim Araçları

· Bilimsel Aletler

· Makineler, Modeller ve Oyuncaklar

Yaklaşık 27 bin metrekarelik bir alan üzerine kurulu olan müze, Mustafa V. Koç/Lengerhane Binası, Hasköy Tershanesi ve Açık Hava Sergileme alanları olmak üzere 3 bölümden oluşuyor. Bölümlerin tarihçeleri kısaca şöyle:

Mustafa V. Koç/Lengerhane Binası

Osmanlılarda gemiyi sabitlemek için denize atılan zincir ve ucundaki çapaya “lenger”, bunların yapıldığı yere ise “lengerhane” deniliyordu. 12. yüzyıldan kalma bir Bizans binasının temelleri üzerine kurulmuş olan Mustafa V. Koç/Lengerhane Binası, Üçüncü Ahmet Dönemi’nde (1703-1730) tersane tesisleri için zincir ve çapa (lenger) üretmek amacıyla kurulmuştu. Sonraki yıllarda Tekel-Cibali Tütün Fabrikası olarak kullanılan Lengerane Binası bugün ise 2.sınıf tarihi eser kapsamında yer alıyor.

Bina, 1991 yılında Rahmi M. Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı tarafından satın alındıktan sonra Dr. Bülent Bulgurlu’nun koordine ettiği ve 2,5 yıl süren restore çalışmaları sonucunda 1994 yılında Lengerane Binası adıyla müzenin ilk bölümü olarak kapılarını ziyaretçilerine açtı. 2016 yılında ise merhum Mustafa V. Koç’un vefatı sonrasında “Lengerhane Mustafa V. Koç Binası” olarak ismi değiştirildi. Bina yaklaşık 2 bin 100 metrekarelik bir arsada yer alıyor.

Tarihi Hasköy Tersanesi

1861 yılında Şirket-i Hayriye tarafından gemilerin bakım-onarımı için inşa edilen Hasköy Tersanesi, 1996 yılında sergileme alanlarının Rahmi M. Koç Müzesi koleksiyonuna yeterli gelmemesi nedeniyle satın alındı ve aslına uygun olarak Dr. Bülent Bulgurlu’nun başkanlığında yürütülen restore ardından yenilenen harap durumdaki tersane 2001 yılında müzeye dâhil edildi. Endüstriyel arkeoloji açısından, en az Lengerhane kadar büyük önem taşıyan tersane, 11 bin metrekarelik bir alanda yer alıyor.

Osmanlı Dönemi’nde, Hasköy Tersanesi öncelikle itsimli bir ırgatla daha sonra 1910 yılında elektrikle çalışır hale getirilmiş bir ırgatla çalışıyordu. 1938 yılında ise 75 ve 76 baca numaralı şehir hattı vapurları Kocataş ile Sarıyer burada inşa edilmişti. İlerleyen yıllarda Hasköy Tersanesi, deniz ulaşımına dair yapılanma değişikliklerine göre sık sık el değiştirmişti.

Açık Hava Sergileme Alanı

Rahmi M. Koç Müzesi koleksiyonunun bir kısmı da Hasköy Caddesi’ndeki ana girişten Haliç’e uzanan açık alanda yer alıyor. Bu alan, klasik otomobiller, devasa Turgut Alp Vinçi, B-24 Liberator ve diğer uçaklar, müze koleksiyonunun parçası olarak Haliç’e demirli durumdaki Fenerbahçe Vapuru ve TCG Uluçalireis Denizaltısı’na dek uzanıyor.