Ankara Kurtuluş Savaşı Müzesi (1.TBMM Binası)

Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi Binası olarak kullanılan yapının temelleri 1916 yılında, İttihat ve Terakki Fırkası binası olarak kullanılmak üzere atılmıştır. Binanın planı Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın emriyle Vakıflar İdaresi Mimarı Salim Bey tarafından projelendirilmiş, yapım işi ise Askeri Mimar Hasip Bey’e verilmiştir. Ancak binanın büyük bölümü bitirilirken çatı ve diğer bölümler sürmekte olan savaş, yaşanan malzeme sıkıntısı ve İttihat ve Terakki Fırkasının kapanması gibi nedenlerle yarım kalmıştır.

Birinci Dünya Savaşı sonrası imzalanan Mondros Mütarekesi şartları gereğince işgal kuvvetleri Ankara’ya gelmiş ve Fransız askerlerin komutanı, yarım kalan binanın girişteki ilk odasını makam olarak kullanmıştır.

27 Aralık 1919’da Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye Ankara’ya gelmiş, İstanbul’un işgalinden birkaç gün önce yabancı birlikler Ankara’yı terk etmişlerdir. 16 Mart 1920’de İstanbul’un İngilizler tarafından resmen işgal edilmesi ve 18 Mart 1920’de Meclis-i Mebusanın oturumlara ara vermesi üzerine, Mustafa Kemal Paşa 19 Mart 1920’de gir genelge yayımlayarak olağanüstü yetkiler taşıyan bir meclisin Ankara’da toplantıya çağırmıştır. Ancak yeni bir bina inşa edecek vaktin ve imkanın olmadığı anlaşılmış, inşası yarım kalan İttihat ve Terakki Fırkası binasının tamamlanarak Meclis binası olarak kullanılmasına karar verilmiştir. Birinci Milli Mimarlık Dönemi üslubunun Ankara’daki ilk örneklerinden olan yapının inşaatında Ankara taşı diye adlandırılan Andezit kullanılmış, binanın tamamlanması ise Ankara halkı, Ankara’da bulunan 20. Kolordu askerleri ve Ankara Müdafaa-ı Hukuk Cemiyetinin desteği ile olmuştur.

‘’İlk’’ ve ‘’Gazi’’ olma unvanını da taşıyan, 23 Nisan 1920 ile 15 Ekim 1924 tarihleri arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak hizmet veren bina, daha sonra Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Merkezi olarak kullanılmıştır. Bununla birlikte Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinin temeli olan Hukuk Mektebi derslerine ilk defa burada başlamış, bina mektebe kısa bir süreliğine ev sahipliği yapmıştır. 1957 yılında Milli Eğitim Bakanlığı Komisyonunca alınan kararla müzeye dönüştürülmek üzere çalışmalara başlanmış ve 23 Nisan 1961’de ‘’Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi’’ adıyla halkın ziyaretine açılmıştır. 23 Nisan 1981’de ise Kurtuluş Savaşı Müzesi’’ adını alan müze, günümüzde TBMM Basın, Yayın ve Halkla İlişkiler Başkanlığı bünyesinde hizmet vermektedir.

Müzemiz teşhirinde Millî Mücadele döneminde kullanılan silahlar ve haberleşme cihazları, Mustafa Kemal Paşa ile bazı I. Dönem Milletvekillerinin şahsi eşyaları, 23 Nisan 1920’de Meclis Binası üzerine çekilen ilk bayrak ve Meclisin açılışı sonrası duvara asılan sancak, Lozan Anlaşmasının imzalandığı masa ve bazı dönem malzemeleri sergilenmektedir.