Bursa Türk İslam Eserleri Müzesi

Bursa'da ilk müze, Bursa Maarif Müdürü Azmi Bey ile Erkek Lisesi muhasebecisi Reşad Bey'in şahsî gayretleriyle, çevreden toplanan etnografik ve arkeolojik eserlerin Erkek Lisesi bahçe ve laboratuvarında ziyarete açılmasıyla kurulmuştur (19 Ağustos 1902). Vali Mümtaz Reşid Paşa'nın yönetiminde ilköğretim müfettişleri, öğretmen ve öğrencilerin çabalarıyla kısa zamanda gelişip zenginleşen müze, Müzeler Umum Müdürü Osman Hamdi Bey tarafından Müze-i Hümâyun'un bir şubesi olarak 1904 yılının Eylül ayında resmen hizmete sokulmuş, 1929 yılında da Bursa Müzesi adıyla müdürlük statüsüne kavuşturulmuştur. Ertesi yıl ise gelişmesi göz önüne alınarak Yeşil Medrese'ye taşınmış ve İstanbul Müzesi Müdürü Aziz Ogan tarafından tanzim ve teşhiri sağlanıp 8 Nisan 1930 tarihinde ziyarete açılmıştır. 1955 yılında medrese binası onarıma alınmış ve müze  Ekim 1956 tarihinde yeni bir düzenle tekrar hizmete sokulmuştur. Uzun yıllar karma müze olarak faaliyet gösteren Bursa Müzesi, arkeolojik eserlerin Kültürpark'ta inşa edilen modern binaya taşınmasından sonra yeniden tanzim edilmiş ve 22 Kasım 1975 tarihinden itibaren Bursa Türk ve İslâm Eserleri Müzesi adıyla hizmete girmiştir.

On üç hücre ile üç eyvan ve bir dershaneden oluşan medresenin giriş eyvanında Müze-i Hümayun kitabesi ziyaretçilerimizi karşılamaktadır. Giriş eyvanının solundaki iki oda (hücre)  müze idaresi tarafından büro olarak kullanılmaktadır. Köşe kısımda yer alan büyük odada Osman Sözen ve Hayali Küçük Ali'nin Karagöz-Hacivat figürleri bulunmaktadır. Medresinin doğu eyvanının soldaki ilk odada maden ve cam sanatına ait nadide eserler sergilenmektedir. Timur döneminden kalma stilistik ejderha kulplu ve döner yivli tutya bir maşrapa ve Osmanlı Dönemi’ne ait tutya ve 3 adet sürahi ayrıca insan ve hayvan figürleriyle bezenmiş Selçuklu ve Memlük şamdanları, ibrik, fener, gümüş ve bakır gülabdanlar, buhurdanlar, ve pirinç mum makasları ile Türk İslam Maden sanatını yansıtan eserlerimiz göz doldurmaktadır. Aynı vitrin içerisinde Osmanlı Dönemi 19.yy ait  Cam sanatı (Konsol lambaları, bardak, tabak, sürahi, şekerlik vb. gibi) eserleri sergilenmekdir. Bu odanın masa vitrininde kapı tokmakları, kilitler ve anahtarlar sergilenmektedir. Yan odada 13.yy  Selçuklu Dönemi’ne seramikler ile İznik'te imal edilmiş Milet, mavi beyaz, Haliç işi, Kütahya ve Çanakkale seramiklerine ait örnekler sergilenmektedir. Medresenin doğu eyvanında hat sanatına ait seçkin örnekler ve Osmanlı şamdanları sergilenmektedir. Doğu eyvanın sağındaki ilk odada kahve kültürüne ait ( gümüş telkari ve pirinç fincan zarfları, porselen fincan takımları, ahşap kahve soğutucular, kahve ve salep güğümleri, kahve değirmenleri) ve çatma ve kadife kumaşlar sergilenmektedir. Yan odada hamam kültürüne ait havlu takımları, hamam tasları, nalınlar, kildence, kirden,Bursa peştamalları,dival işi bohça ve kurna gibi eserler yer almaktadır.Bu odada yer alan masa vitrininde Osmanlı Dönemi 19.yy ait gümüş ve ahşap aynalar,fildişi taraklar,pirinç sürmedanlar sergilenmektedir.

Dershanede sergilenen Yeşil türbe'nin kapı ve mihrap perdeleri, 20. yy tarihlenen halılar, bakır şamdanlar ve mankenler üzerinde sergilenen geleneksel kadın giysilerine ait örnekler de burada sergilenmektedir. Ayrıca masa vitrinlerinde altın ve gümüşten yapılmış kemerler, kemer tokaları, bilezikler, tepelikler, küpe ve yüzükler dikkat çekicidir.

Dershane bölümünün sağ bitişiğinde bulunan odada II. Abdülhamit tuğralı berat ve hat sanatına ait levhalar bulunmaktadır. Bu odada yer alan masa vitrininde Osmanlı hat sanatında kullanılan hat malzemeleri (kağıt makaslar, hokka takımları,kalemtraşlar,divitlik,fildişi makta) sergilenmektedir.Bu odanın bitişiğindeki odada çok geniş İslami sikke koleksiyonu olan müzemizin Sasani, Emevi,Abbasi, İlhanlı ,Selçuklu,Beylikler,Osmanlı Dönemi’ne ait altın,gümüş ve bakır sikkeler sergilenmektedir.Ayrıca tamamı altın sikkelerden oluşan Şehreküstü ve Pirinç Hanı define sikkeleri göz doldurmaktadır. Bu odada yer alan niş vitrininde Bursa ipek ve pamuklu kumaşlardan yapılmış para keseleri bulunmaktadır.

Tavanı çini kaplı medresenin batı eyvanında altın, gümüş, fildişi ve sedef kakmalı tüfek, tabanca, kılıç, yatağan, kama, teber gürz topuz ve Osmanlı dönemizde savaşlarda kullanılan miğfer zırh gibi eserler müzenin silâh koleksiyonunu oluşturmaktadır. Batı eyvanın sağındaki iki odada dergâh ve tarikat eşyaları teşhir edilmektedir. Asa, muin, mütteka, keşkülü fukara, Rufai şişi, nefir,alemler,kalavi kavuğu,Mevlevi sikkesi,Mevlevi,Kadiri,Şabani tacı,Bendir,Kudüm,şifa tası, teslim taşı,tarikat kemerleri ve hat levhalar  müzemizin önemli koleksiyonu oluşturmaktadır.Giriş eyvanın sağındaki ilk odada medrese maketi, ikinci odada ahşap ve sedef kakmalı Osmanlı Dönemi ahşap sanatımıza ait mümtaz örnekler teşkil etmektedir.

Müze bahçesinde açık teşhirinde İslami dönem mezar, mezar taşları, kitabeler sergilenmektedir.Müzemiz teşhirinde sergilenen İslami Döneme ait İslami sikke sayısı yaklaşık 900,teşhirdeki Etnoğrafik eser sayısı 445’tir. Bahçe açık teşhirindeki mezar, mezar taşı ve kitabelerin sayısı ise 70’tir.