Çanakkale Apollon Smintheion

Çanakkale İli, Ayvacık İlçesi, Gülpınar kasabasında yer alan Apollon Smintheus Kutsal Alanı (Smintheion), Hellenistik ve Roma dönemleri yapı kalıntıları yanında Kalkolitik dönem yerleşimine ait izler taşımakta olup yöre ve batı Anadolu kültür tarihi için arkeolojik yeni veriler sunmaktadır.

Apollon Smintheion kutsal alanı, Troya şehrindeki Athena tapınağından sonra Troas'ın en önemli ikinci kutsal alanıdır. Kutsal alanın önemi Anadolu'daki bilinen Apollon kültleri içerisinde fare simgesiyle karşımıza çıkan tek örnek olmasından kaynaklanmaktadır. Etimolojik olarak Apollon Smintheus: “Farelerin Efendisi” anlamına gelmektedir. Apollon Smintheus çiftçileri farelerden koruyan bir tanrı olarak Troas bölgesinde ortaya çıkar. Fare kültünün kökeninin Girit'e kadar gittiği bilinmektedir. Bu kültü M.Ö. 2000'de Girit'ten Anadolu'ya göç edenlerin getirdiğini antik kaynaklardan öğrenmekteyiz.

Apollon Smintheion kutsal alanının en önemli yapısı Apollon Smintheus Tapınağı olup İon stilinde inşa edilen tapınak M.Ö.150 yıllarına tarihlenmektedir. Apollon Smintheus tapınağının en dikkat çekici yanı ise konusunu Homeros'un İlyada destanında anlatılan Troya Savaşı’ndan alan kabartmalarıdır. İlyada konulu kabartma frizleri ile bezenmiş tapınak bu özelliği ile tekil bir örnektir. İlyada anlatımını bölümler halinde tapınağın kabarmalarında izleyebilmekteyiz. 120 metre uzunluğundaki kabartmaların şimdilik sadece 24 metrelik kısmı ortaya çıkarılmış ve Hamaksitos ve Khryse eskiçağ kentleri yakınında yer alan bu tapınak, Hellenistik Çağ batı Anadolu mimarlık sanatında kendine özgü mimari üslubu ve ona bağlı özgün plastik yapıtları ile arkeoloji dünyasında bugün de önemini korumaktadır.

Prof. Dr. Coşkun Özgünel başkanlığında 1980 yılından beri sürdürülmekte olan kazılar sırasında tapınak yanı sıra kutsal alan ile ilintili hamam, konutlar ve kutsal cadde gibi birçok yapı gün ışığına çıkarılmıştır. Smintheion kazıları, 2004 yılından itibaren burada varlığı daha önce bilinen Kalkolitik dönem yerleşimi üzerine de yoğunlaşmıştır. Arkeometrik tarihlemelere göre yaklaşık olarak M.Ö. 5200 ve 4800 arası bir dönemde iskân edildiği anlaşılan Kalkolitik Smintheion yerleşimi, Troya öncesi Troas bölgesini karakterize eden bir dönemi temsil etmektedir.

Günümüzde de tarihe ışık tutan kazı çalışmaları devam eden alanda ayrıca tapınak frizlerinin de görülebileceği küçük bir müze de kazı sezonu içinde gezilebilir durumdadır. Tapınağın restorasyon çalışmaları da devam ettirilmekte olup mimari özelliğini gösterecek biçimde bir bölümü ayağa kaldırılmıştır. 2020 yılından itibaren Gülpınar Kazıları, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle Doç. Dr. Davut KAPLAN (OMÜ) başkanlığındaki ekip tarafından sürdürülmektedir.

Ziyaret Saatlerimiz:

Haftanın Her Günü Açık* Olmak Üzere

Yaz Sezonunda (1 Nisan ile 15 Eylül arasında) 08:30-20:00** Gişe Kapanışı 19:30

Kış Sezonunda (Eylül ayından Nisan'a kadar) 08:30-17:30 ***Gişe Kapanışı 17:00'dir."

 * Müze ve Ören Yerlerimiz Dini Bayramların ilk günü saat 13.00’e kadar kapalıdır.

** Yaz Sezonu için Ören Yerlerinde Ziyaret ile ilgili Yoğun Talep olması Durumunda Gün batımı süreleri Hesaplanarak Valilik Kararıyla Kapanma saati 21.30 olarak dönemsel olarak güncellenmekte ve ayrıca ilan edilmektedir.

*** Gişe Kapanışı minimum gezi süresi hesaplanarak Ören yerinin kapanmasından yarım saat önce bilet vermeyi durdurmaktadır. (Sorun yaşamamak için müzekart uygulamasını kullanabilirsiniz. Çıkış Saatine tam olarak uyulması önemle rica olunur.)