Erzurum Türk-İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi

ERZURUM TÜRK İSLAM ESERLERİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİ

Yakutiye Medresesi Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi kent merkezinde yer almaktadır. Medrese taç kapısında bulunan kitabeye göre, İlhanlı hükümdarı Sultan Olcayto zamanında Gazanhan ve Bolugan Hatun adına Cemalettin Hoca Yakut Gazani tarafından Hicrî 710 (Miladi 1310) yılında yaptırılmıştır.

Yapı dikdörtgen planlı, üç eyvanlı, kapalı avlulu ve tek katlıdır. Ancak yapı dört eyvanlı plan şemasına göre yapılmıştır. Yapının girişi iki katlı olarak düzenlenmiştir. Medresenin güney eyvanı mescit olarak planlanmış ve bu eyvanın her iki duvarına mermer vakfiye kitabesi yerleştirilmiştir. Doğu eyvanın bitiminde ise türbe yer almaktadır. Türbede mezar bulunmamaktadır.

Medresenin en gösterişli cephesi, taç kapının da bulunduğu batı cephesidir. Batı cephesinin köşelerdeki biri şerefeye kadar, diğeri kaideye kadar yıkılan minarelerin üzeri konik külahla kapatılmıştır. Medresenin taç kapısı bitkisel, geometrik, figüratif ve yazı kuşaklarıyla bezenmiştir. Taç kapının her iki yüzünde, silme kemerler içerisinde, altta ajurlu bir küre ve üst kısmında hayat ağacı ve hayat ağacı altında birbirine bakar vaziyette verilmiş pars figürleri ve en üstte çift başlı kartal kabartmalı pano bulunmaktadır. Medrese’nin dışa taşkın taç kapısı ve iki köşesindeki minareleriyle kurulan denge yapının bütününde de cepheye karşılık kümbet yerleştirilerek sağlanmıştır.

İlhanlılar Dönemi’nde, geleneksel Selçuklu mimari tarzında yapılmış olan Yakutiye Medresesi, cephesinde ve hücre kapılarındaki süslemeler ile minaresindeki çini süslemeler ile yapıldığı Dönemde sanata verilen önemi göstermektedir.

Medresenin yakın tarihlere kadar etrafı, kışla olarak kullanılmış ve sonradan yapılmış yapılarla çevrilmiştir. 1970’li ve 1980’li yıllarda etrafı yıkılarak yapının ortaya çıkması sağlanmış ve çevre düzenlemesi yapılmıştır. 1984 yılından 1994 yılına kadar onarımları sürdürülen Medrese, Erzurum Müze Müdürlüğü bağlı birimi olarak 29 Ekim 1994 tarihinde Türk–İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi olarak ziyarete açılmıştır.

Yakutiye Medresesi içerisinde, bölgenin kültür ve sanat özelliklerini geçmişten günümüze taşıyan kadın takı ve giysileri, erkek takı ve aksesuarları, kemerler, bakır eserler, silahlar, mühürler ve sikkeler gibi etnografik nitelikte eserler, anıtsal yapı ile uyum içinde sergilenmektedir.