Muğla Gemile Adası

Fethiye’nin güneyinde olan ada, Fethiye’ye yaklaşık olarak 9 kilometre uzaklıktadır.Adanın uzunluğu 1 km genişliği 400 metredir. Gemile Adası’nın güney yamacı sarp olup kuzey yamaç hafif bir eğim gösterir.

Ortaçağda,Smybola olarak bilinen Ölüdeniz Havzası içinde yer alan Gemile veya Aya Nikola Adası M.S. 5. yüzyıldan itibaren bilhassa dinsel içerikli yerleşimlerin oluşması ile önemli bir konuma gelmiştir.

Adanın ismiyle ilgili bazı rivayetler vardır. Örneğin; adanın en yüksek noktasındaki kilisenin Aziz Nikolas’a ithaf edildiği Ortaçağ Dönemine ait bir denizcilik rehberinde rastlandığı bilinmektedir. Ancak bu Aziz Nikolas’ın Demrede doğduğu sanılan ve Noel baba olarak bilinen St. Nikolas olduğu konusunda mevcut bazı bilgilerin henüz doğruluğu veya reddi hala kesinlik kazanmamıştır. Önemli bir Nikolas bu adada yaşamıştır ancak kimliği hakkında henüz ayrıntılı bilgi bulunmamaktadır.

Adada 1990 yılındaJapon arkeoloji ekibi yüzey araştırması yapmıştır. 1995-2003 yılları arasında Fethiye Müze Müdürlüğü ve Japon Osaka Üniversitesi ile birlikte arkeolojik kazılar yapılmıştır. Gemile Adası,Karacaören Adasından ve civarında yapılan incelemelerde 11 adet Basilika tipi kilise yanında birçok şapel, ev, depo, mezar ve sarnıç bulunmuştur. Kısmen kesme taşın kullanıldığı dini yapılar daha çok yöresel taşlarla yapılmış ve çok az tuğla kullanılmıştır. Kiliselerin duvarlarında dini amaçlı fresklerin bulunduğu adada, kiliselerin mozaikle kaplı tabanları tahribe uğramıştır. Tepede doğu – batı uç noktalarında 2 ve 3 numara olarak adlandırılan iki kilise arasında 2,5 metre genişliğinde 160 metre uzunluğunda tonozlu bir yol bulunmaktadır.

Adanın kuzey yamacında doğu-batı istikametinde uzanan bir duvarla tepenin üst kısmında yoğunlaşan dini yapılarla aşağıda bulunan sivil ve ticari yapılar birbirinden ayırt edilebilir. Bu durum adanın üst bölümünün kutsal alan olduğunu gösterir.

Adanın takriben 150 metre batısındaki Karacaören Adasında dumanla işaret vermek amacıyla kullanıldığı düşünülen bir bacanın bulunması muhtemel bir saldırı anında hem Gemile Adası halkını hemde Kayaköyü halkını tehlikeye karşı uyarma amacı güttüğü düşünülmektedir.

Gemile Adası merkez olmak üzere Gemile Koyu, Ölüdeniz, Fethiye Yarımadası, Şövalye Adası ve 12 adaların yer aldığı körfezde çeşitli notlara yayılmış birçok kilise ve şapel kalıntılarına rastlanmıştır ki bu da bölgenin döneminde yoğun bir dini faaliyet bulunduğu izlenimini vermektedir.

M.S. 5-13. Yüzyıllar arasında yerleşim bulunduğu anlaşılan Gemile Adası ve çevresinde bu derece fazla dini yapıların olması, 5. ve 7. yüzyılda, Ön Asya’dan, Ege ve Akdeniz sahillerine deniz yoluyla yapılan hac seferlerinin artması olabileceği gibi eski çağ ve Bizans’ın Yakın Doğu ve Avrupa ile deniz ticareti açısından da ilişkisini ortaya koymaktadır.

Orta Çağda dini yapıların dışında yaşayan ve çalışan insanların barınakları olan evlerde bulunmaktadır. Adanın kayalık olması nedeniyle kilise ve evlerin temelleri kaya içine oyularak yerleştirilmiştir.  Kalıntılar deniz yüzeyinde de görülmektedir.