Kapadokya bölgesine gelen yabancı turistlerin son yıllardaki gözdesi olan Saratlı Kırkgöz Yeraltı Şehri, Nevşehir'e 50, Aksaray'a 22 kilometre mesafede bulunuyor.

Saratlı Kırkgöz Yeraltı Şehri'nin üç katı temizlenerek 2001 yılında turizme kazandırıldı. Tuvalet, banyo, kiler ve toplam 40 odası bulunan yeraltı şehrinin Kapadokya Bölgesindeki benzerlerinden farklı olarak bir havalandırma sistemi bulunmaktadır. Yeraltı şehrinin 7 katlı olduğu tahmin ediliyor.

İçten sürgülü, dışarıdan gelenlerin anlayamayacakları şekilde yontulmuş değirmen taşlarından yapılmış emniyet kapılarıyla Saratlı Kırkgöz Yeraltı Şehri, Kapadokya'ya gelen turistlerin her geçen gün daha fazla ilgisini çekiyor.

Saratlı, Roma döneminden kalma önemli bir yaşam alanı. İlk Hıristiyanlar, Roma zulmünden kurtulmak için Kapadokya bölgesine sığınmışlar, savaşlardan korunmak için de yeraltı şehrini inşa etmişlerdir. Saratlı'da tehlike uzaklaşıncaya kadar bazen bir hafta, bazen bir ay topluca yaşamışlardır. Saratlı'da içten sürgülü, dışarıdan gelenlerin anlayamayacakları şekilde yontulmuş değirmen taşlarından yapılmış emniyet kapıları bulunmaktadır.

Su, gizli şehir içindeki kuyu ve sarnıçlardan sağlanırken, ekmek içeride topluca yapılmış, aydınlanma zeytinyağı ya da kuyruk yağı ile çalışan lambalarla sağlanmıştır. Havalandırma bacaları ile de gerekli oksijen sağlanmıştır.

Saratlı Kırkgöz Yeraltı Şehri'nin girişinde ahır olarak kullanılan ve 14 adet hayvan yemliğinin bulunduğu bir mekân vardır. Buradan geçilen ikinci mekanda ise 7 adet hayvan yemliği ortaya çıkarılmıştır.

Tünellerle 2. kata çıkıldığında, burada 10 metre derinliğe ulaşan bir su kuyusu bulunmaktadır. Su kuyusu üzerinde havalandırma bacası açılırken, kuyunun yanında ise, zemine oyulmuş tandır yer almaktadır. Bu mekanın devamındaki bir başka mekanda ise 3 oda yer alırken, buradan farklı yönlere giden tüneller ise tamamlanmadan bırakılmıştır.

2. kattan 3. kata geçildiğinde ise meyilli bir tünelden inilerek Kuyulu dam adı verilen su kuyusunun bulunduğu mekana girilir. Kuyunun sağında bir oda, solunda ise 2 oda yer almaktadır.

Çevre düzenlemesi ve ışıklandırmasıyla birlikte Saratlı Kırkgöz Yeraltı Şehri, İpek Yolu üzerinde ve Kapadokya'nın girişinde bulunması, kolay gezilebilmesi, bir bütün halinde olması ve iyi korunması nedeniyle turistlerin büyük ilgisini çekmektedir. Son yıllarda aynı anda turların gelmesi nedeniyle bazen yeraltı şehri tamamen turistlerle dolmaktadır. Bu sebeple Saratlı'da ikinci bir yeraltı şehri olarak açılan Aziz Mercurius, farklı özellikleriyle turistlerin ilgisini çekiyor.