Bigalı Kalesi

Bigalı Kalesi’nin yapımına III.Selim döneminde başlanmıştır. 1807 yılında Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında gelişen diplomatik kriz nedeniyle payitaht tehdit edilmek istenmiş, Amiral Duckworth komutasındaki bir İngiliz Filosu 19 Şubat 1807’de Çanakkale Boğazı’nı geçerek İstanbul’a ulaşmıştı. Bu olay Boğaz’daki mevcut savunma sisteminin güçlendirilmesi gerekliliğini gözler önüne sermiştir.

Kalenin yapımına Boğaz Nazırı Aziz Efendi nezaretinde Fransız askeri mühendis Coutaillout tayin edilmiştir. Kalenin tamamlanıp hizmete girmesi II. Mahmud döneminde gerçekleşmiştir. Kale Bigalı Köyü’nün 3 km doğusunda deniz kenarında yer almaktadır. Boğaz tahkimatında uygulanan usule göre karşılıklılık esasıyla Anadolu kıyısında bulunan Nara Kalesi ile beraber inşaa edilmiştir. Bigalı Kalesi’nin önce tabya olarak işlevlendirildiği, tabyanın ihtiyaca cevap vermediği anlaşılınca 1815’ten sonra kale vasfı kazandırıldığı anlaşılmaktadır. Bigalı Kalesi dikdörtgen bir yapıda olup 70x130 metre ebatlarındadır. Kalede, Batı ve Doğu kapıları olmak üzere iki adet kapı bulunmaktadır. Kalenin her köşesinde silindirik birer kule vardır. Kalenin deniz yönündeki duvarı boyunca 1,5 metre yüksekliğinde top seğirdimi bulunmaktadır. Top seğirdimi boyunca yerleştirilmiş top mazgalları ve koltuk cebehaneleri bulunur.

Kalenin içinde bir kışla binası, cephanelik, mühimmat ambarı, cami ve çeşme yapıları vardır. Kışla Binası restorasyonunun ardından 1915’te kullanıldığı gibi bir silah tamirhanesi canlandırması ile ziyaretçiye Çanakkale Muharebeleri esnasında cephe gerisindeki faaliyetlerine dair fikir vermektedir. Bigalı Kalesi’nin içinde bulunan Mahmudiye Camii dönemin camii mimarisinin güzel bir örneği olmasının yanında ziyaretçilerimize vakit namazlarını eda etme fırsatı sunmaktadır. Cephanelik binası ise ziyaretçilerimizin Mauser marka tüfekle Anzaklarla hedef oyunu oynayacakları bir atış simülatörü olarak işlevlendirilmiştir.

Bigalı Kalesi Esliha Tamirhanesi

Çanakkale Cephesi, 19 Şubat 1915 tarihinde açılmış ve İtilaf Devletlerinin Gelibolu Yarımadası’nı boşalttığı 9 Ocak 1916 tarihinde kapanmıştır. Bu süreçte devam eden muharebelerin cephe gerisi faaliyetleri için ana ikmal noktasını İstanbul oluşturmuştur. Buradan cepheye yapılan sevk işlemleri deniz ve kara yolu ile taşınmıştır. Cephedeki geri hizmetler ise Menzil teşkilatı marifeti ile yürütülmüştür. Muharebe sürecinin en önemli ikmal başlıklarından birisini ise muharebe araçlarının bakım ve tamir işlemleri oluşturmaktadır. Bu bağlamda yapılan çalışmalarda yerinden çözüm üretme ve zaman kazanma kaygısı ile cephe gerisine muharebe araçlarını tamir için tamirhanelerden açılmıştır. İşte Bigalı Kalesi Silah Tamirhanesi cephe gerisinde sürdürdüğü faaliyetlerle cephedeki askerin biricik tüfeğinin bakımını ve tamirini yapan önemli merkezlerdendir.

Bigalı Kalesi 1915’te Silah tamirhanesi olarak işlevlendirilmiştir. Bigalı Kalesi’nin kışla binası Güney ve Kuzey Grubu için 3’üncü Kolordu Silah Tamirhanesi olarak kullanılmıştır. Bu amaçla resmi açılışı 16 Temmuz 1915 Cuma günü saat 18.00’de yapılmış ve burada muharebeler boyunca 90.000’e yakın tüfeğin tamiri yapılmıştır. Bu da Bigalı Kalesi Silah Tamirhanesi’nde günde ortalama 400 adet tüfeğin tamir edildiğini göstermektedir.

2017-2022 yılları arasında Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından restorasyonu tamamlanan Kale 24 Nisan 2022’de ziyarete açılmıştır. Bigalı Kalesi sizi geçtiğimiz iki yüzyıl içinde bir yolculuğa çıkarıyor; II. Mahmud dönemine ışık tutan yapılar arasında 1915’in Çanakkale’sinde bir silah tamirhanesi deneyimi sunuyor.