17.11.2023
5 Dakika
Türkiye’de tarihsel olarak Kapadokya adıyla anılan bölgesindeki şehirlerden biri olan Aksaray, dünya üzerinde keşfedilmiş sayılı Neolitik Çağ yerleşimlerinden birine, erken Hıristiyanlık döneminde kullanılmış yeraltı yerleşimlerine ve kayaya oyulmuş kiliselere ev sahipliği yapar. Sınırları içinde, yer şekilleri ile kültürün eşsiz bir uyumla bir araya geldiği Ihlara Vadisi gibi etkileyici bir alanı barındıran şehir, tarihte bilinen ilk beyin ameliyatına şahit olmuş ve Roma İmparatorluğu’ndan kaçıp saklanmak zorunda kalan eski bir komutan gibi ilginç ve renkli portreleri ağırlamıştır. Kapadokya gezinizin eksik kalmaması için mutlaka uğramanız gereken Aksaray’da görülmeye değer yerleri bu yazımızda bulabilirsiniz.
Tarihi MÖ 8500’e uzanan Aşıklı Höyük, bilindiği kadarıyla insanlığın yerleşik hayata geçişinin ilk örnekleri arasındadır. 1.000 yılı aşkın bir süre boyunca kullanılan bir yerleşim yeri olması ve koyun ve keçi gibi hayvanların evcilleştirilmesine ilişkin bulgular barındırması bu ören yerini insanlık tarihinde önemli bir noktaya taşır. Yerleşik hayata geçişteki mimari değişimleri de Aşıklı Höyük’ün kalıntılarından takip etmek mümkündür. Tarih öncesi bu yerleşimle ilgili en ilginç bilgilerden biri ise dünyadaki ilk beyin ameliyatına işaret eden bir kafatasının alanda bulunmuş olmasıdır. Aşıklı Höyük’ü ziyaret ettiğinizde 1.000 yıl içinde çeşitli değişimler geçiren köy yapılarının yeniden inşa edilmiş hallerini de görebilirsiniz.
Aziz Mercurius, MS 3. yüzyılda yaşamış ve Roma İmparatorluğu’nda Hristiyanlığın yasak olduğu bir dönemde Hristiyan olduğunu açıklamış bir komutandır. Aksaray’da ismini bu komutandan alan bu tarihi yeraltı şehri de o dönemde Hristiyanlar için bir sığınak olmuştur. Yeraltında 7 katlı olarak inşa edilmiş şehrin günümüzde 3 katı temizlenerek ziyarete açılmıştır. Aziz Marcuries Yeraltı Şehri, benzerlerinde bulunan küçük kiliselerin aksine, bir katedral boyutlarında olan kilisesiyle dikkat çeker. Bu büyük kilisenin tabanında kayaya oyulmuş mezar yapıları da bulunmaktadır. Aziz Mercurius’un Romalılar tarafından yakalanıp öldürüldüğü ve bu mezarlardan birine gömüldüğü de iddia edilir. Toprağın altındaki katlarında daha birçok gizemi barındırdığını hissettiren Aziz Mercurius Yeraltı Şehri, mutlaka görülmesi gereken benzersiz bir tarihi alandır.
Dünyanın en büyük kanyonlarından biri olan Ihlara Vadisi, Hristiyanlığın yayılmaya başladığı ilk dönemde önemli bir merkez işlevi görür. Doğanın kendi gücüyle yarattığı eşsiz manzaralara sahip olan kanyonda kayalara oyulmuş pek çok kilise ve yaşam alanı bulunur. Alanda keşfedilen 105 kilisenin 14’ü ziyarete açık durumdadır. Aziz Basilius ve Nazianzoslu Gregorius gibi erken Hıristiyanlık döneminin önemli şahsiyetlerinin de yetişmiş olduğu Ihlara Vadisi, etkileyici bir doğal oluşumla muhteşem bir uyum sergileyen kültürel kalıntılara ev sahipliği yapar. Ayrıca vadide bulunan kiliselerdeki tasvirler, alanın mistik atmosferini vurgulayan, görülmeye değer tarihi eserlerdir.
Aksaray sınırlarında bulunan ve açık hava müzesi niteliğindeki alanlarda biri olan Manastır Vadisi de hem muhteşem doğal güzellikleri hem de yer şekilleriyle bütünleşmiş kültürel ögeleri ile dikkat çeken bir yerdir. Kayalara oyulmuş 28 kilisesiyle Manastır Vadisi’ni daha küçük boyutlu bir Ihlara Vadisi olarak düşünebilirsiniz.
Henüz 3 katı temizlenerek ziyarete açılmış olan Saratlı Kırkgöz Yeraltı Şehri’nin yerin altında 7 kat derinliğine dek uzandığı tahmin edilmektedir. Şehirde görebileceğiniz yapılar arasında, bölge halkına su sağlamış olan kuyu ve sarnıçlar, havalandırma bacaları ve 14 tane hayvan yemliği ile ahırlar bulunur. Tuvalet, banyo, kiler gibi kullanım alanlarıyla birlikte 40 odalı bu yeraltı şehri oldukça iyi ve bütünlüklü bir biçimde korunarak günümüze ulaşmıştır. Dolayısıyla ziyaretçiler, böyle bir yerleşim alanında yaşamanın nasıl bir deneyim olduğunu rahatlıkla zihinlerinde canlandırabilirler.
Aksaray Müzesi’nde, seramiksiz Neolitik Dönem’den MS 19. yüzyılın sonuna kadar uzanan bir kronolojik kesitte 15.354 adet eser sergilenmektedir. Altı farklı teşhir salonuna yerleştirilmiş bu eserler arasında Aşıklı Höyük’te bulunan ve dünyadaki ilk beyin ameliyatından geçtiği düşünülen kafatası ile Bizans Dönemi’ne ait mumyalar gibi dikkat çekici kalıntılar bulunur.
Kapadokya gezinizde gezegenimizin yüzyıllar içinde yarattığı muhteşem doğal manzaralara eşlik eden, zamana meydan okumuş tarihi ve kültürel kalıntıları da kaçırmak istemiyorsanız Aksaray’ı da yol haritanıza eklemenizi tavsiye ederiz.
